نقش یوگا در پیشگیری از بروز اعتیاد

معرفی دوره

بی تردید یکی از بزرگترین و شایع ترین آسیب های اجتماعی در عصر حاضر ، افزایش سوء مصرف مواد مخدر است و اغراق نیست اگر ادعا کنیم اعتیاد به مواد مخدر یکی از بحران های اصلی دنیای کنونی است . اعتیاد نه تنها خود به عنوان یک معضل بزرگ مطرح است، بلکه سبب ساز  بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی دیگر نظیر طلاق ، کودک و همسر آزاری ، جرایمی نظیر سرقت و تجاوز و … می باشد.

بی اعتنا بودن نسبت به این معضل اجتماعی یقیناً آسیب های جبران ناپذیر و پیامدهای ویرانگری برای خانواده ها، کشورها و جامعه جهانی به دنبال خواهد داشت. تلاش برای پیشگیری ، مهار و درمان این معضل اجتماعی ، نه فقط محدود به نهاد سیاست ، نهاد تعلیم و تربیت و سایر نهاد های اجتماعی بلکه همه ما به عنوان ذراتی از ساختار اجتماع  وظیفه داریم در راه مقابله با آتش ویرانگر اعتیاد در حد توان خود گامی برداریم.

این مقاله می کوشد با جمع بندی مطالعات نظری و همچنین کوشش های عملی انجام شده در خصوص  شناخت ، پیشگیری و درمان اعتیاد و همچنین با یاری گرفتن از مبانی تئوری و عملی یوگا ، به نقش یوگا در پیشگیری از بروز اعتیاد اشاره کند.

با توجه به این که سوءمصرف مواد مخدر دارای عواقب منفی اجتماعی ، روانی و قانونی است و درمان آن مستلزم هزینه های جانی و مالی بسیار می باشد ، بنابراین مساعد ترین رویکرد  برای مقابله با اعتیاد ، پیشگیری است. یکی از برنامه های شناخته شده در زمینه پیشگیری از اعتیاد ، رویکرد جانشین های alternatives می باشد.

مدل  اصلی این رویکرد راه اندازی و توسعه مراکزی برای نوجوانان است که امکان فعالیت های ویژه اجتماعی مانند ورزش را برای آنان فراهم می آورد. با فرض اینکه زندگی و فرآیند های روزمره آن را به اندازه مصرف مواد جذاب کند تا فرد بجای تشویق به استفاده از مواد مخدر درگیر فعالیت های فرهنگی، تفریحی و ورزشی گردد  تا از طریق تغییر در شناخت ،  احساسات و ادراکات ، دیدگاه فرد  نسبت به خود و جهان پیرامون تغییر یابد.

در راستای همین مدل یوگا می تواند با ایجاد دگرگونی در ناحیه جسم ، روان و همچنین دیدگاه ، نقش بسیاری در پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر ایفا نماید.

در قسمت جسم ، یوگا با تنظیم و ایجاد تعادل در سیستم بیوشیمیایی مغز و انتقال دهنده های عصبی نظیر گابا ، سروتونین ، نوراپی نفرین و دوپامین ، می تواند کسالت ، افسردگی و  اضطراب را که از مهم ترین پیش درآمد های اعتیاد هستند از بین برده و فرد را در حالت خلقی مناسب قرار دهد که این خود می تواند نقش پیشگیرانه بسیاری در مسئله اعتیاد ایفا نماید.

از طرفی  در قسمت روان ، مطالعات نشان می دهند که یوگا تأثیر بسیاری بر افزایش عزت نفس ، اعتماد به نفس ، رضایت مندی ، اطمینان اجتماعی و همچنین جرأت ورزی که همگی از مؤلفه های سلامت روان و دخیل در ابتلا به سوء مصرف مواد مخدرهستند، دارد.

یوگا باعث فعال شدن بدن می شود. با انجام تمرینات تنفسی، اکسیژن بیشتری وارد عضلات می شود و عضلات فعال تر می گردند. کشش های مختلف و آسانا همچنین بدن را زیباتر می نمایند؛ بنابراین، ظاهر بهتر رضایت درونی بیشتری به ارمغان می آورد. یوگا همچنین باعث می شود فرد محدودیت ها و پتانسیل های خود را درک کند  و نسبت به  توانایی های خود آگاه شود. از این رو موجب از بین رفتن افکار منفی و  ایجاد عزت نفس در وی می گردد.

ورزش یوگا می تواند با کمترین هزینه به یاری متخصصین ، روان شناسان و پزشکان فعال در حوزه اعتیاد آمده و کمک شایانی به گسترش برنامه های پیشگیری و درمان نماید و  دولت و وزارت ورزش با توسعه مراکز آموزشی و معرفی هرچه بیشتر این ورزش ( خصوصاً در بخش آقایان ) قدم بزرگی در راستای کاهش تقاضای مواد مخدر بردارند.

خطر ابتلا به سوء مصرف مواد مخدر ، خطریست در کمین  آحاد مردم ، خصوصاً نوجوانان و آینده سازان این کشور و پیشگیری و کاهش آسیب های آن نیازمند تلاش و همکاری حداکثری مردم و دولت ، فارغ از هرگونه تفاوت در اندیشه های سیاسی ، مذهبی و قومی می باشد.

با آرزوی گسترش روز افزون یوگا و کمک آن به نجات انسان ها از چنگال اعتیاد.

منبع : مجله دانش یوگا ، شماره 110 ، صفحه 46

نویسنده : میلاد تکسیبی -فعال حوزه پیشگیری و درمان اعتیاد – مربی یوگا